Naatsorsuinermi periutsimut nassuiaat
Innuttaasut amerlassusissaannik tunngaviusoq nunami sumiiffinni innuttaasut isikkui tunngavigalugit periuseq atorlugu teoretiskimik suliaavoq, naatsumik oqaatigalugu inuit aalajangersimasut ukiuni pereersuni toqusarnerat, meeqqiortarnerat aamma Kalaallit Nunaannut Kalaallillu Nunaannit nuuttarnerat tunngavigalugit siunissami innuttaasut amerlassusissaat naatsorsorneqarlutik suliaalluni.
Naatsorsueqqissaartarfimmit Kisitsisaataasivimmut tabelit kisitsisinik assigiinngitsorpassuarnik, soorlu makkuninnga imallit saqqummersinneqartarput; innuttaasunut naatsorsuutit aamma meeqqiornermut tunngasut. Taakkut tabelit kisitsisinik tunngavigineqartussanik imaqarput.
Kisitsisaataasivimmi innuttaasut amerlassusissaat innuttaasut Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut tabelini immikkoortinneqarsinnaanngorlugit suliarineqarsimapput. Tassa qinerneqarsinnaapput ’innuttaasut tamaasa’ aamma ’innuttaasut Kalaallit Nunaanni inuusimasut’.
Ukioq inunngorfik tamatigut ilaasarpoq innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuinerni, kisitsisitigut paasissutissani allani ukioqqortussuseq atorneqartarnera pissutaalluni assigiinngittoqarsinnaavoq. Ukiumi ataatsimi ukioqqortussutsit marluusarput, inunngorfiit ukiut marluusarlutik.
Innuttaasut tunngavigineqartut ukununnga immikkoortinneqarput; suiaassuseq aamma ukioqqortussutsit assigiinngitsut, innuttaasut tunngavigineqartut siunissami amerlassusissaat naatsorsorneqartarput uku tunngavigalugit; piffissaq, suiaassuseq, ukioqqortussutsit.
Ukiumi uumallutik inunngortut naatsorsorneqarput piffissap meeqqiornerit amerlassusaanik (tassani pineqarlutik innuttaasuni tunngavigineqartuni arnat ukiui meeqqiortunut naleqquttut) amerlisarlugit (ukioq x + 1). Meeqqat piffissap ingerlanerani inunngortut suiaassusaat, tassani kisitsisit tunngavigineqartut 1973-imiit 2017-imeersuupput, inunngortut 100-iugaangata nukappiaqqani 0,513-iusartut niviarsiaqqat 0,487-iusarput.
Tulliullugu naatsorsorneqarpoq innuttaasut tunngavigineqartut piffissap ingerlanerani toqusarnissaat.
Innuttaasut tunngavigineqartut ilaasa Kalaallit Nunaannit nuuttarnissaat ilanngullugu naatsorsuutigineqarmat, innuttaasut tunngavigineqartut piffissap ingerlanerani ikilinissaat naatsorsuutinut ilaavoq, tassani Kalaallit Nunaannit nuuttartut ukioqqortussutsini aalajangersimasuni suiaassutimilu aalajangersimasumi qanoq amerlatigineri immikkut isiginiarneqarput.
Suiaassuseq, ukioqqortussutsini amerlassutsit, ukiup siuliani Kalaallit Nunaannit nuuttut innuttaasullu amerlassusissaannut ilanngunneqarnerat eqqarsaatigalugit Kalaallit Nunaannut nuuttut amerlassusaat naatsorsorneqarpoq. Naatsorsuinermi periaaseq tunngavigalugu innuttaasut inunngorfiisa ilaannginneri pissutaalluni agguaqatigiissitsineq piviusorsiorpallaanngilaq.
Ukiut amerlanerit naatsorsuutigineqaraangata innuttaasut amerlassusissaat nalorninarnerulertarpoq, tamanna innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuilernermi inunngoreersimasut eqqarsaatigalugit suli nalorninarneruvoq. Innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuilernermi inunngoreersimasut eqqarsaatigalugit toqusarnerit aamma Kalaallit Nunaannut Kalaallillu Nunaannit nuuttartut nalornissutaapput. Meeqqiorneq eqqarsaatigalugu innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuinermi inunngortut aamma nalornissutaapput.
Inuit amerlassusii apeqqutaallutik meeqqiorneq, toqusoqartarnera, Kalaallit Nunaannut aamma Kalaallit Nunaanit nuuttartut nalorninartarput. Kalaallit Nunaanni inuit ikinnerisa ersersippaat taakku ukiumiit ukiumut nikeriarujussuarsinnaasarneri. Ukiumiit ukiumut assigiinngitsunik pissuteqartumik nikeriarsinnaasarneri kisimik nassuiaattaasinnaapput. Allanngorarnerujussuaq annikillisinniarlugu nalinginnaasumik ukiut tallimaagajuttut atorlugit naatsorsuisoqartarpoq. Inuit amerlassusiini ukiumi ataatsimi aalajangersimasumik pisoqarsimanera tunngaviginiarneqanngilaq, teoretiskiusumilli tunngaviusoq ersersinniarneqarluni.
Naatsorsuinermi nalorninartut annikillisinniarlugit innersuussutigineqarpoq naatsorsuiffiusoq sapinngisaq tamaat sivikinnerpaaffissaminiitinneqassasoq. Kisianni illuatungaatigut aatsaat piffissaq sivisooq naatsorsuiffigineqarpat paasineqarsinnaapput naatsorsuinermi atorneqartut innuttaasut ineriartornerisa isikkuannut sunniuteqarnerat. Assersuutigalu inunngortut meeqqiornermut taamaallaat attuumassuteqanngillat, tassani apeqqutaalluinnarmata arnat meeqqiorsinnaasut amerlassusaat. Ukioqatigiiaani arnat pisarnermiit amerlanerusimappata imaluunniit ikinnerusimappata, arnat meeqqiorsinnaasut ukiui qaangersimassavaat nalinginnaasumik meeqqiorneq ingerlaqqilerpat.